Loadtr.Com
c
   
 
  ÇILDIR
 

--Ardahan----

Çıldır

        Çıldır  Doğu Anadolu bölgesinde Ardahana iline bağlı doğudan ve kuzeyden Gürcistan, batıdan Hanak ve Ardahan, Güneyden ise Susuz ve Arpaçay ilçeleriyle çevrilidir. Kars ilinin kuzeyinde yer alan Çıldır çok yüksek ve dağlık bir ilçedir. İlçe merkezine bağlı köyler, Çıldır ovalarına dağılmıştır. Doğusunda Gökdağ silsilesi, güneyini Kısır dağları, kuzeyini Kel dağ ve Baba Seyid dağları kuşatmıştır. Dağlar ortalama 300 metre yüksekliktedir.

       Çıldır ve Hozapin (Kenarbel)  ismi ile iki gölü olup Çıldır gölü ilçenin güneyinden 800 metre mesafededir. Suyu tatlı olup dünya da soyu tükenmekte olan “Endamik” Alabalığı, sazan balığı  vb. üremektedir. Gölde her nevi av kuşları bulunmaktadır. Gölün denizden yüksekliği 1950 metredir. En derin yeri 22 metre, yüz ölçümü 120 km2‘dir. Çıldır Gölü kış aylarında ise tamamen donmaktadır. Kenarbel Köyü'nde bulunan Hozapin gölünün yüz ölçümü ise 10 m2 olup yarısı Gürcistan’ sınırları içersindedir. Suyu sodalı olan bu gölümüzde de 1995'ten itibaren ağırlığı 15-20 kg’a ulaşan sazan balığı üremeye başlamıştır.

      Zamanımızdan altı bin sene evvel Kars ve Aras nehirleri boylarında yaşayan ve Orta Asya’dan gelip, Azerbaycan ile Doğu Anadolu’ya yerleşen  Hurrilerin buradaki merkezi olan Çıldır gölünün kenarında olan Akçakale ise bir ada şehridir. M.Ö. 1900-1400 yılları arasında Hurrilerin kurduğu Kıtanlı devleti Çıldır gölü ve çevresinde 500 yıl hakim olmuştur. Bundan sonra Hurrilerin 600 yıl süren derebeylik devresinde de Akçakale ada şehri bir beylik merkezi idi. M.Ö. 150 yıllarında Horasandan gelen eski Oğuzlar Kür, Aras, Çoruk ve yukarı Fırat boylarını istila edip Arsaklı adı ile bir devlet kurdular. Ardahan ve Çıldır’ın eski ahalisi Gogarlar ve Çavaklar büyük vilayet beyliği halinde bu oğuzlara tabi oldular. Oğuz padişahları Hazar Denizi’nden Fırat’a kadar uzayan memleketlerini 12 eyalete ayırmışlardır. Çıldır, Ardahan ve Ahılkelek bölgesinin dahil olduğu Cevak Sancağı büyük Gogar Eyaletinde idi.

      429’da ateşperest İran’lılar Oğuz devletini yıkıp, iki yüz yıl buralarda hakimiyet kurdular. 450-500 yıllarında Kafkaslar ötesinden Hazar Türkleri gelip Kür boylarına yerleşti. Fakat 626 yılında Hazarların Kazak ve Borcalı kabileleri Çıldır’dan Tiflis’e kadar ki yerlere yerleşip İranlıları kovdular. Hazarlarla diğer boylara terekeme denildi. Bu Terekemeler Tiflis ve Borca tarafındaki Gürcüleri de idare altına aldılar.

       Hicretin 25. Ve miladın 649. yılında Habib İbni Meslem Revan ovasına gelen ilk İslam ordusu bütün Artvin, Cavam ve Tiflis bölgesini Sulh yoluyla ile itaati altına aldı. Emeviler zamanında 683, 721’de iki defa Abbasi Halifeleri çağında da 764 ve 799 senelerinde Hazar orduları Terekeme oymakları Çıldır ve Boralı taraflarına gelip yerleşti. Selçuklulara kadar Yerli, Oğuz ve Terekeme beyleri idaresinde kaldı.

       Selçuklu padişahı Sultan Alpaslan, 1064 yılında Horasan’dan gelip Mayıs ayında Çevak Sancağının merkezi olan Çıldır Akçakalesi şehrini fethetti. Çıldır gölünün doğu yanında ki Albıs kalesi de bu sırada yakılıp yıkıldı. Çıldır ahalesi müslüman olan Alpaslan’ın kayınpederi sayılan loru terekeme beylerine tabi oldu. Akçakale, Akalpalak ahalisi yanan şehirlerinin yerine Ahılkelek kalesini yapıp yerleştiler. Şeytan anlamına gelen albis kasabası ahaliside şimdiki adı Yıldırım tepe köyü altına şeytan kalesini yaptılar. 1064 yılından itibaren Çıldır bölgesinin merkezi şeytan kalesi oldu. Bu kale eski ismi Rabat olan,Yyıldırım tepe köyündedir.

Çıldır Eyaleti: Osmanlı devletinin 1535’de toraklarına kattılğı Çıldır, önceleri Erzurum eyaletine bağlı bir sancaktı. 1578’de Lala Mehmet Paşa’nın Gürcistan’ın önemli bir bölümünü Osmanlı topraklarına katması üzerine ayrı bir eyalet olarak örgütlendi. Eyalet merkezi (paşa sancağı) bazen Çıldır, bazen de Ahıska’ydı. Çeşitli dönemlerde sınırları genişleyip daralan Çıldır eyaletinin kapsadığı sancak sayısı da buna paralel olarak değişmiş, bazı sancakları yurtluk ve ocaklık olarak yerel beyler tarafından özel bir statüyle yönetilmiştir. Çıldır beylerbeylerinin görevleri arasında askeri sınır valilerine  tanınan  yetiklerin  yanısıra Gürcistan’daki Ahbaz’a Görül, Dayan, İmereti gibi yerlerde prenslikler arasındaki anlaşmazlıkları gidermekte bulunuyordu. Çıldır Eyaleti   İran’la imzalanan 2 Mart 1500 tarihli İstanbul antlaşması ile en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

        25 Eylül 1618 Sevr anlaşması ile güney kesimi İran’a bırakılan Çıldır, 1828-29'da Osmanlı Rus savaşında Rus’ların işgaline uğramıştır. Savaşın ardından imzalanan Edirne antlaşması (1829) ile Ahıska Potı ve Anapa Ruslara bırakıldı. Topraklarının büyük bir bölümü Rusların eline geçen Çıldır eyaleti, 1846 da merkezi Oltu olmak üzere Erzurum eyaletine bağlı bir sancağa dönüştürüldü. 1867 Vilayet nizam namesi ile Oltu Livane sonradan Artvin, Ardahan ve Ardanuç ilçelerini içine alan bir sancak oldu. 1877-78 Osmanlı Rus savaşı sonunda İmzalanan Ayestefenos antlaşması ile Ruslara bırakıldı.

       Çıldır ve çevre ilçeleri bir fiil 44 yıl Çarlık Rusya’sının işgali altında kalmıştır. I. Dünya savaşı sırasında Enver Paşa idaresinde ki ordumuz Sarıkamış Taarruzunu yaparak Rusları kaçırmıştı. Bu sırada Ardahan ve Çıldır halkıda, kurmuş oldukları direniş çeteleriyle işgal kuvvetleriyle mücadele etmekteydi. 4 Ocak 1915 de çetelerimiz Ardahan’ı işgal edince Çıldır halkı da bayram ediyordu. Fakat bir hafta sonra, ordumuz Sarıkamış Dağlarında donarak mahvolunca Ruslar yeni kuvvetleriyle Ahılkelek üzerinden Ardahan’a yürüdü. Ruslar Çıldır’dan başlayarak Göle’deki Gevek’e kadar Ardahan da ise Ermeni ve Ruslar talana başladı. Sağ kalan Çıldır halkı kışın zemheri ayında dağa taşa kaçıp üç ay perişan olmuşlardır. Bu sırada merkezi Erzurum da olan 15. Kolordu Komutanı Kazım KARABEKİR komutasındaki kuvvet, Milli Şura Kuvvetlerinin yardımı ile önce Ermenilerin ve sonrada Gürcülerin üzerine yürüdü. Sırası ile işgal altında bulunan  Sarıkamış Kağızman, Göle, Kars, Arpaçay kurtarıldı. Müteakiben Gürcülerin işgali altında yol kat eden ordumuzun zaferine karşı Gürcüler kendiliğinden çekilmiştir. 25 Şubat 1921 günü Çıldır, 44 yıllık esaretten kurtulmuştur. 

        Çıldır ve bölgesi sayısız işgaller İnternetış, hiçbir işgalci güçe teslim olmamış olan yöre halkı, onurluca direnmiştir. Derebeylik dönemlerinde elde edilen topraklar, adaletsiz bir şekilde dağıtılmıştır. Topraksız ve az topraklı köylü, karın tokluğuna başkalarına çalışmak zorunda kalmış, nüfus hızlı bir şekilde artmış, geçimi tamamen toprağa bağlı olan halk, yeterince de arazisi olmadığı için çareyi gurbete çıkmakta aramıştır.

        Kalifiye olmayan bölge halkı büyük şehirlerde inşaat işçiliği yaparak, bir ayağı köyünde bir ayağı da gurbette İnternetıştır. Yöre halkı ihmale uğramış dolayısıyla, hiçbir sosyal hizmetten yararlanamamıştır. Her türlü güvenceden yoksun bırakılan halk, tek çare olarak Metropollere göçmekte karar kılmıştır. İnsanlar, Metropollerin acımasızlığına göğüs germiş köyünden biraz daha iyi İnterneta olanağı bulmanın mücadelesini vermişlerdir.

      Köyler adeta harabeye dönmüş, köylerde yaşlı insanlar kalmış, topraklarını işletemez olmuş eskiden Pazar için hayvan besleyen köylü şimdi sadece ihtiyacını karşılamak için uğraşmıştır. Halk halen daha göç etmektedir.

      Kars halkının %70 i şehirlerde sigortasız ve her türlü sosyal güvenceden mahrumdur. Eğitim seviyesi  yetersiz koşullar nedeniyle ? düşük olduğu için, kültürel, siyasal örgütlenmelerden de korkmaktadır. Uzun yıllar Kars halkı her türlü siyasi baskılar altında tutulmuş, Karslılar halen bazı iş ve siyasi çevreler tarafından horlanmaktadırlar.

 

Çıldır’ın Tarihi Kültürel ve Turistik Yapısı;

         Rus Çarlık işgali döneminde sazını bir silah gibi kullanan Aşık Şenlik, Kars bölgesinin çok sevdiği milli bir kahraman olarak bilinmektedir. Aşık şenlik yörede usta olarak tanınmaktadır. Bunun mirası olarak Çıldır'da da Aşıklık geleneği devam etmektedir. Çıldır halkının ensturumanları ; Davul, zurna, mey, bağlama ve kavaldır. Tarihi yerleri; Yıldırım tepe köyünde bulunan Şeytan kalesi, Kayabeyi köy camisi (kilsesi), Doğruyol bucak camisi ve Akçakale köyünde ki Akçakale Adası, Kurt  Kalesi, Övündü köyünde bulunan Mahmut mağaraları(Taş devrinden kalma)'dır

        Çıldır doğası gereği, yazları her türlü piknik ve konaklamaya çok elverişlidir. Kış aylarında da kayak turizmine elverişlidir. İlçeye 30 km uzaklıkta Cocorta kaplıcası, 15 km uzaklıkta ki Deve boynu Kaplıcaları her türlü romatizmal hastalıklara iyi bir şifadır. Çıldır gölünü adalarında  yaşayan bir çok kuş türü vardır. Tek kelime ile, sahibi olursa Çıldır bir cennettir.

Çıldırlı  Aşık  Şenlik

       Asıl adı hasan olan Aşık Şenlik, 1851 yılında Çıldır’ın suhara (suğara) veya Yakınsu, şimdiki adıyla kendi ismini tanıyan, Aşık Şenlik kasabasında doğmuştur. Babası Molla Kadir ağa, annesi Zeliha hanımdır. Aşık Şenlik kendi köyünden iki evlilik yapmıştır. 1. Eşi Abdullah kızı Mürvet hanımdır. Mürvet hanımdan iki çocuğu olmuştur. (Memedo ve Hanife) 2. eşi Asker kızı Huridir. Huri hanımdan da üç çocuğu olmuştur. (Kasım, Namaz (namazo) ve Halay ’dır.) 

      Aşık Şenlik 1913 yılında gittiği Revan ’da söylenenlere göre, kendisini kıskanan aşıklar ve taşlamaları ile yerdiği derebeyleri tarafından zehirlenmiştir. Aşık Köyüne gelirken yolda vefat etmiş ve  kendi köyüne gömülmüştür.

       Aşık Şenlik ünü haklı olarak bugüne dek sürmüştür. Şiirlerinde; Aşk, dostluk, sevgi, doğa, İnternet-ölüm gibi ortak temaların yanı sıra, dinsel-tasavvufi temaları da işlediği görülmektedir.

       Yaşanan olaylardan esinlenerek düzenlediği; Sevdakar, Latif Şah, Salman bey gibi halk arasında çok yaygın olan, türkülü halk hikayelerinin sahibidir.

        Zamanında ve sonrası Posof ’lu Zülali, Erzurumlu Emrah, Gökçe’li Aşık Elesger gibi bir çok aşığı etkilemiştir. Türk halk edebiyatında, koşma, muamma, Lebdeğmez gibi manzumeleri en iyi işleyen büyük üstat Aşık Şenliktir.

        XV. yüzyıldan sonra, şiir nazım-nesir karışımı hikaye türünün temsilci olan en büyük ozan badeli son aşık, Aşık Şenliktir.

Çıldır İlçesi Merkez Bucağı


Yakınsu bucağı
 Aşağıcambaz
 Başköy
Damlıca
Doğankaya
Eskibeyrehatun
Eşmepınar
Gölbelen
Gölebakan
Gülyüzü
Güvenocak
Karakale
Kaşlıkaya
Koçgüde
Kotanlı
Kuzukaya
Meryemköyü
Saymalı
Sazlısu
Taşdeğirmen
Yenibeyrehatun
Yıldırımtepe
Yukarıcambaz

Doğruyol  Bucağı


Doğruyol Merkez Bucağı
 Akçakale
 Aydıngün
 Bozyiğit
Çanaksu
Göldalı
Gagaç
Taşköprü

Kurtkale   Bucağı


Kurtkale Bucağı Merkez
Ağıllı
Akdarı
Akkiraz
Baltalı
Dirsekkaya
Kayabeyi
Kenarbel
Kenardere
Öncül
Övündü
Sabaholdu

 

Çıldır İlçesi Önemli Telefonları 

 

Kayamakamlık        0 478  : 311 20 01
Belediye başkanlığı           : 311 20 15
Cumhuriyet savcılığı         : 311 20 06
Jandarma                       : 311 25 27
Emniyet müdürlüğü          : 311 20 23
Yazı işleri müdürlüğü        : 311  20 83
Mal müdürlüğü                : 311 20 20
Milli eğitim müdürlüğü       : 311 21 96
Halk eğitim müdürlüğü      : 311 20 34
İlçe nüfus müdürlüğü       : 311 20 49
Özel idare müdürlüğü       : 311 20 27
Tarım müdürlüğü             : 311 20 08
Müftülük                       : 311 20 18
Askerlik şube başk.         : 311 20 47
Tapu sicil müdürlüğü        : 311 20 88
PTT müdürlüğü               : 311 20 02
TEDAŞ müdürlüğü           : 311 21 78
Sağlık grubu başkanlığı     : 311 20 


devamı    www.cildirinsesi.tr.gg de bulabilirsiniz

 
  Bugün 1 ziyaretçi (4 klik) kişi burdaydı! bu sitenin tüm hakları ALİ KAYA'ya aittir kopyalanamaz aksi halde BEYOĞLU 35.NOTERLİĞİ yönetiminde yasal işlem uygulanacaktır © 2009  
 

Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol